WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Hażlachu
- Ocena zapotrzebowania na WSDZ w szkole podstawowej
-Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w szkole obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia.
- System ten określa rolę i zadania osób odpowiedzialnych w ramach planu pracy, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metody i narzędzia pracy, sposoby ewaluacji, spis instytucji do współpracy. WSDZ jest częścią planu wychowawczo- profilaktycznego szkoły i jest włączony do Statutu. Adresatami projektu są uczniowie, ich rodzice, nauczyciele i instytucje wspomagające proces doradczy.
-Dobrze przygotowany uczeń do podjęcia decyzji edukacyjnej i zawodowej to taki, który wie jakie ma zainteresowania i predyspozycje, potrafi dokonać samooceny, zna swoją wartość, ma plany na przyszłość.
- Założenia i cele WSDZ
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego zakłada :
-preorientację zawodową w oddziałach przedszkolnych i przedszkolu;
-orientację zawodową dla klas 1-6 szkół podstawowych;
-działania w zakresie doradztwa zawodowego dla klas 7-8 szkół podstawowych;
Oraz zakłada, że:
- wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowiącym sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia;
- na wybór zawodu składają się: wiedza na temat siebie, wiedza na temat zawodów, ścieżek edukacyjnych i rynku pracy;
- na wybór zawodu wpływają głównie cechy osobowościowe jednostki (temperament, charakter, poziom inteligencji, zainteresowania, zdolności), umiejętności, doświadczenia, wyznawane wartości i normy, czynniki emocjonalne, zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia, wpływ rodziny , aktywność własna jednostki;
- preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają się wraz z upływem czasu;
- działania w ramach WSDZ są systematyczne, zaplanowane i realizowane wg harmonogramu pracy szkoły;
- WSDZ obejmuje indywidualną i grupową pracę z uczniami, rodzicami i nauczycielami (Radą Pedagogiczną);
- WSDZ ma charakter planowych działań ogółu nauczycieli i koordynowany jest przez szkolnego doradcę zawodowego, dzięki czemu wszelkie działania szkoły mają spójny charakter.
Cele programu WSDZ:
Przygotowanie uczniów do trafnego wyboru drogi dalszego kształcenia i zawodu. Cel główny wykazuje konieczność kształcenia u uczniów konkretnych umiejętności i dyspozycji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w różnych rolach zawodowych i społecznych. Jest zobowiązaniem całej społeczności szkolnej do systematycznych oddziaływań wychowawczo – doradczych.
Cele szczegółowe:
Uczniowie :
- rozwijają umiejętności pracy zespołowej, przełamywania barier środowiskowych oraz kształtowania właściwych relacji społecznych;
- wiedzą, jak się uczyć i rozwijać swoje zainteresowania, pasje i talenty, poznają siebie;
- są przygotowani do samodzielności w sytuacjach trudnych,
- posiadają informacje o zawodach z najbliższego otoczenia tzw. rynek lokalny oraz krajowy rynek pracy ;
Nauczyciele:
- tworzą i działają w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa, zgodnie ze statutem szkoły;
- identyfikują problemy, potrzeby i dostosowują ofertę edukacyjną szkoły do zmian na rynku pracy;
- potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów;
- rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje;
- wspierają rodziców w procesie doradczym, udzielają informacji, lub kierują do specjalistów;
- znają ofertę szkół, zasady rekrutacji;
- włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w proces orientacji i doradztwa zawodowego w szkole.
Rodzice:
- znają założenia pracy informacyjno- doradczej szkoły na rzecz uczniów;
- znają ofertę edukacyjną szkolnictwa wyższego;
- są objęci indywidualnym wsparciem w zakresie pomocy podczas rozwiązywania problemów zdrowotnych, emocjonalnych, decyzyjnych, intelektualnych, rodzinnych;
- znają swoje dziecko;
- są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli „doradców”, znają lokalny rynek pracy;
- znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu;
- znają ofertę szkół, zasady rekrutacji;
- wiedzą, gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych;
- angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody, zakłady pracy).
- Podstawowe pojęcia z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego
Poradnictwo zawodowe
Długofalowe i wieloetapowe działania wychowawcze, towarzyszące jednostce w trakcie jej rozwoju zawodowego. Obejmuje ono udzielanie pomocy uczniom i dorosłym w planowaniu, tworzeniu i rozwoju kariery zawodowej, przynoszącej jednostce satysfakcję i zawodowy sukces. (Ogólne zasady funkcjonowania poradnictwa zawodowego w systemie urzędów pracy).
Orientacja zawodowa
Działania wychowawcze szkoły, rodziców, i innych osób, grup i instytucji - mające na celu przygotowanie młodzieży do planowania kariery zawodowej, których ważnym elementem jest podejmowanie kolejnych decyzji wyboru zawodu i szkoły. (K. Lelińska)
Doradztwo zawodowe
Świadczenie pomocy w dokonywaniu kolejnych decyzji wyboru zawodu lub pracy w formie indywidualnej porady zawodowej, poprzez analizę pola problemowego jednostki i udzielenie jej informacji zawodowych, podawanie wskazówek, sugestii oraz instrukcji. (K. Lelińska)
Doradca zawodowy
Osoba udzielająca pomocy, w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego, współpracując z rodzicami i nauczycielami w procesie orientacji zawodowej uczniów oraz wykorzystując w tym celu wiedzę o zawodach, znajomość psychologicznych i pedagogicznych technik, diagnozę rynku pracy oraz techniczne środki przekazywania informacji zawodowej (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności)
Informacja zawodowa
Zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania kolejnych decyzji zawodowych oraz związanych z zatrudnieniem. Zakres treści, metod i kanały przekazywanych informacji są dostosowane do etapu rozwoju zawodowego jednostki oraz rodzajów podejmowanych decyzji ( K. Lelińska)
Informacja edukacyjna
Zbiory danych potrzebnych jednostce do podejmowania decyzji związanych z dalszym kształceniem (G. Sołtysińska)
- Funkcjonowanie WSDZ
Za realizację WSDZ odpowiada Dyrektor szkoły, doradca zawodowy, pedagog, bibliotekarz, nauczyciele przedmiotowi, wychowawcy i inne osoby wspomagające działania doradcze. Wspólne planowanie działań systemowych przez specjalistów i nauczycieli, pozwoli podzielić się poszczególnymi zadaniami adekwatnie do posiadanej przez nich wiedzy, doświadczeń, kompetencji w obszarze wychowania, przedsiębiorczości, doradztwa i orientacji zawodowej.
Treści z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane w szkole w ciągu roku szkolnego, zgodnie z harmonogramem działań WSDZ.
- Formy, metody i techniki pracy doradczej
Formy pracy adresowane do uczniów
- Badanie (diagnoza) zapotrzebowania na działania doradcze prowadzone w szkole (wywiad, kwestionariusz, ankiety).
- Zajęcia warsztatowe (grupowe) służące rozbudzeniu świadomości konieczności planowania własnego rozwoju i kariery zawodowej, umożliwiające poznanie siebie i swoich predyspozycji zawodowych.
- Warsztaty doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i współdziałania w grupie, radzenie sobie ze stresem.
- Udostępnianie informacji o zawodach, szkołach.
- Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów.
- Prowadzenie kółek zainteresowań dla uczniów.
- Udzielanie indywidualnych porad uczniom.
- Organizowanie wycieczek.
Metody w poradnictwie grupowym najczęściej stosowane w pracy doradczej to:
- Aktywizujące, problemowe - burza mózgów, dyskusja.
- Metoda dramy - inscenizacje i odgrywanie ról.
- Metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy).
- Metody audiowizualne - filmy edukacyjne, zasoby Internetu i programy multimedialne, prezentacje multimedialne.
- Treningi umiejętności społecznych, mini wykłady, pogadanki.
- Konkursy zawodoznawcze.
- Konkursy wiedzy o szkołach.
- Organizowanie Dnia Doradztwa Zawodowego w szkole w ramach Ogólnopolskiego Dnia Kariery.
Techniki plastyczne, wzmacniające myślenie krytyczne oraz strategiczne (np. analizę SWOT), kwestionariusze, wywiady, gry i zabawy.
Rozwijanie umiejętności społecznych w poradnictwie grupowym:
- współpraca w grupie ( świadomość ról grupowych i zasady pracy w grupie);
- komunikacja- style komunikowania się( teoria w praktyce);
- radzenie sobie w sytuacjach trudnych- porażki w realizacji planów edukacyjnych( reorientacja zawodowa);
- podejmowanie decyzji;
-uświadomienie odpowiedzialności ucznia za własny rozwój;
- autoprezentacja(wykorzystanie świadomości swojego potencjału w praktyce- umiejętność prezentacji siebie)
- asertywność (obrona własnych przekonań, wartości i granic – jako jeden z ważnych aspektów uczestnictwa w grupie);
- wyszukiwanie i przetwarzanie informacji przydatnych do planowania kariery oraz korzystanie z dostępnych źródeł pomocy doradczej( informatory, strony internetowe).
- Efekty wynikające z wdrożenia WSDZ
- Kształtowanie aktywności zawodowej uczniów.
- Pomoc rodzinie w kształtowaniu określonych postaw i zachowań związanych z planowaniem kariery zawodowej ich dzieci.
- Dostęp do informacji zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców.
- Świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe.
- Mniej niepowodzeń szkolnych, zniechęcenia, porzucania szkoły a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów.
- Tematy zajęć, obszary pracy z uczniami
- Samopoznanie – rozwijanie samoświadomości( kim jestem, a kim chcę być?);
- zainteresowania edukacyjne( dotyczące przedmiotów szkolnych);
- zainteresowania zawodowe( dotyczące poszczególnych grup zawodów, różnorodność zainteresowań, a mobilność zawodowa):
- umiejętności, uzdolnienia, talenty( uświadomienie różnicy między zainteresowaniami a uzdolnieniami- nauczanie ich rozpoznawania);
- osobowość( typy osobowości zawodowej);
- temperament w kontekście różnych zawodów;
- stan zdrowia na tle wymagań zdrowotnych poszczególnych grup zawodów;
- obraz własnej osoby- samoocena( adekwatna, zaniżona, zawyżona);
- wartości( uświadomienie posiadanego systemu wartości i rozwijanie wykorzystania ich przy dokonywaniu ważnych decyzji).
Harmonogram działań/ tematyka zajęć w klasie 7
Jeden temat zajęć obejmuje jedną jednostkę lekcyjną, tj. 45 minut.
- Wszyscy jesteśmy zdolni!
- Praca w grupie jako przykład kompetencji kluczowej.
- Umiejętności a zawód.
- Moje umiejętności.
- Czym się interesuję?
- Jak zaplanować przyszłość edukacyjno-zawodową?
- Moja przyszłość edukacyjno-zawodowa.
- Zawody w moim najbliższym otoczeniu.
- Od elektryka do kierownika.
- Kompetencje na rynku pracy.
Harmonogram działań w klasach I-VI
Zadanie
1.Zapoznanie rady pedagogicznej z programem i planem WSDZ
2.Przedstawienie wychowawcom propozycji scenariuszy zajęć
3.Realizacja zajęć wg scenariuszy
4.Realizacja zajęć w klasach, projektów edukacyjnych np. „Zawody spotykane na co dzień”
5.Poznawanie zawodów w swojej okolicy
6.Diagnozowanie mocnych stron, uzdolnień, potrzeb i predyspozycji uczniów. Mój stan zdrowia.
7.Udział w spotkaniach organizowanych przez zespoły przedmiotowe
8.Udział uczniów w konkursach wiedzy o zawodach np. „Mój wymarzony zawód”
9.Poszerzanie wiedzy w zakresie doradztwa zawodowego
10.Rozwijanie aktywności i zainteresowań uczniów w ramach SU, SKS, Szkolnego Koła Wolontariatu zajęć pozalekcyjnych i biblioteki szkolnej
11.Organizowanie porad, konsultacji dla uczniów, rodziców, nauczycieli
12.Informacja o założeniach i celach poradnictwa zawodowego, przekazywanie podstawowych informacji dotyczących kształcenia zawodowego
13.Organizowanie spotkań z zespołem wychowawczym, z przedstawicielem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Cieszynie
14.Monitorowanie na bieżąco realizacji zajęć
15.Ewaluacja dotycząca realizacji WSDZ
Poradnictwo zawodowe dla uczniów klasy VIII
- Jak stawiać sobie cele życiowe i zawodowe?
- Co po szkole? System edukacji w Polsce
- Budowanie pozytywnej samooceny
- Kim jestem? Tajemnice osobowości a wybór zawodu
- Wartości moimi drogowskazami
- Rozwijam swoją przedsiębiorczość
- Zostać wolontariuszem
- Jak skutecznie podejmować decyzje?
- Predyspozycje zawodowe a moje preferencje
- Wymagania pracodawców a moje umiejętności